Kauhale
Anuhea & Kailikapu
Moho Lanakila no ka MH 2024
Na kēia papahana e noho i nā hale ma nā kaiaulu i hoʻonaninani noho haole ʻia no ka nānā ʻana i ko Hawaiʻi pōpilikia noho hale. ʻO kēia pōpilikia, ka mea hoʻi i pili i ka noho ʻino ʻia ʻana o ke Aupuni Hawaiʻi a me nā kekeke he nui i nui ai ka hana ʻino he pae ʻōnaehana, he mea ia e lilo i huina alanui e ʻimi ai ka Hawaiʻi i mau haʻina no nā pilikia e loli nei. Pili ʻo “inhabitation” i ka hoʻolako ʻia ʻana o nā home ma nā kaiaulu haole no nā kino Hawaiʻi ma o ka nohona kauhale. Hoʻololi kēia hana i ka manaʻo kuʻuna no ke Kauhale: he hui hale—he ʻōnaehana noho mau loa o nā pilina. Ke ʻimi nei māua i ka haʻina o kēia nīnau penei: Pehea e mau ai ke kauhale i kēia wā ʻānō, he ʻāina hoʻi me nā hiʻona he politika, he kalāiola, a he moʻomeheu? Pehea e kālai aku ai ka ʻaihue ʻāina ʻana—ʻo ia hoʻi ka hao kumu waiwai wale a ka haole—i ko ke kaiaulu hoʻokumu ʻana i wahi hou no ka noho kauhale? Pehea e loli ai nā wahi i kūkulu ʻia no ke kīpaku ʻana i ka Hawaiʻi ma o ka noho ʻia ʻana o laila e ua Hawaiʻi nei? ʻO ka hua o Kauhale, he puke pai a he hōʻikeʻike nō ia.
ʻO Anuhea Nihipali kekahi mea hana pāpaho like ʻole i hānau a hānai ʻia ma Oʻahu. Hōʻike ʻo Nihipali i ka nohona ʻōiwi ma o nā “meme,” ka hoʻomakeʻaka, a me ka poema ma ka pāpaho pilikanaka. Ma ke ʻano he kanaka i autistic a queer hoʻi, ke ʻimi nei ʻo ia e hoʻomaopopo ʻikepili mai i kēia wā pūnaewele ma o kēia kuanaʻike. Ma ka wehewehe ʻana i nā manawa iki o kona nohona i ka manakā, ke kaumaha, a me ka leʻa—ma laila nō e hana keaka ai ʻo Kalima.ʻO Kailikapu kekahi inoa kupuna e pili pū ai nā hanauna he ʻehiku o ka hulihia, ka hulihia hoʻi o ka ʻāina, ke kaiaola, a me ka moʻomeheu ma Puna, Hawaiʻi. Kau ko Kailikapu maka i ka hiʻona o ʻekolu mea; ʻakahi, ʻo ka mea i kapa ʻia he materiality, ʻalua, ʻo ka pilina ma waena o kānaka me nā kumu waiwai mau ʻole; ʻakolu, ʻo ke ʻano e maopopo ai ka uʻi me ka nani ma muli o ua pilina nei o luna. Noʻonoʻo ʻo ia ma o nā kiʻi he kūʻēʻē. Me kona kūlana he kapu a he noa, noho ʻo Kailikapu i wahi makamaka e hoʻoponopono mai ai ka luku me ka lanakila; kahi āna e moe ai no ka pule ʻana i nā akua o ka baibala a me ka wā kahiko. Ma ke ʻano he kanaka noiʻi a he kanaka naʻau leo nui, ke wāwahi nei ʻo ia i ka papa honua a me ka malu ʻaʻala o ka ulu hala. ʻO Nainoa Rosehill, ʻo ia nō kā Kailikapu moʻopuna kuakolu.